NIETOPERZE – in. rękoskrzydłe (Chiroptera) – ssaki, w przeważającej większości prowadzące nocny tryb życia, podlegają ochronie ścisłej. To także mieszkańcy Drawieńskiego Parku Narodowego.
Nietoperze, to ssaki wybitnie ciepłolubne. Dużą rolę odgrywa termoregulacja socjalna, ponieważ większość gatunków prowadzi życie w koloniach. Śpiąc przylegają do siebie ciałami, co zmniejsza straty ciepła.
Zima jest krytycznym okresem w życiu nietoperzy, gdyż owady będące ich pożywieniem są przez tych kilka miesięcy nieaktywne. By przetrwać do wiosny mimo braku pokarmu, nietoperze zapadają w stan hibernacji. Dzięki obniżeniu temperatury ciała o ponad 30 °C i znacznemu spowolnieniu czynności życiowych, mogą przeżyć, korzystając jedynie z podskórnych zapasów tłuszczu. Aby je zgromadzić, już od wczesnej jesieni bardzo intensywnie żerują. Zimowymi schronieniami nietoperzy są najczęściej różnego rodzaju podziemia, jak : jaskinie, sztolnie, piwnice, schrony, forty, a nawet studnie czy szczeliny w budynkach. Niektóre gatunki hibernują w dziuplach, a kilka migruje w celu znalezienia dogodnych zimowisk w cieplejsze rejony Europy, pokonując dystanse przekraczające niekiedy 2000 km.
Hibernujące nietoperze budzą się co jakiś czas spontanicznie, aby napić się wody, załatwić pilne potrzeby fizjologiczne, czy też zmienić miejsce pobytu. Blisko 90% zgromadzonego tłuszczu zużywane jest podczas zimy tylko na takie przebudzenia.
Dodatkowe aktywności są przyczyną wyczerpania się zapasów tłuszczu przed nastaniem wiosny i śmierci głodową zwierzęcia. Dlatego bardzo ważnym jest nie niepokoić nietoperzy w czasie ich zimowego snu.
Pracownicy Drawieńskiego Parku Narodowego monitorują życie nietoperzy dbając o ich bezpieczeństwo i przetrwanie. Obserwują liczebność i zdrowotność tych ssaków na terenie DPN. Co roku przeprowadzają tzw. letnią ich inwentaryzację, a przed zimą – przygotowują miejsca, w których nietoperze bezpiecznie przetrwają chłody.
Teraz kilka suchych faktów: letni monitoring nietoperzy na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego, przeprowadzony został w dniach od 7 do 12 lipca 2016 roku. Badania chiropterofauny zostały przeprowadzone przez członków Sekcji Teriologicznej Koła Leśników Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, pod nadzorem merytorycznym opiekuna Sekcji dr hab. Witolda Grzywińskiego.
Letnia inwentaryzacja przebiegała w trzech etapach: odłowach sieciowych, kontroli skrzynek oraz kontroli niektórych obiektów stojących.
Odłowy w sieci chiropterologiczne przeprowadzone zostały w pięciu miejscach w Parku. Jest to jedna z podstawowych metod prowadzenia letniego monitoringu nietoperzy. Podczas tegorocznych odłowów, stwierdzono 105 osobników nietoperzy, reprezentujących 11 gatunków. Najliczniej reprezentowanym gatunkiem podczas odłowów był karlik malutki Pipistrellus pipistrellus. Ciekawostką jest także, odnotowanie jednego osobnika mopka Barbastella barbastellus, który jak dotąd notowany był tylko podczas zimowych inwentaryzacji.
W trakcie kontroli 429 drewnianych skrzynek rozwieszanych z myślą o nietoperzach, stwierdzono w nich 248 tych ssaków, reprezentowanych przez 7 gatunków. Najliczniej reprezentowanym gatunkiem był tym razem karlik większy Pipistrellus nathusii.
Adaptacja schronów dla nietoperzy: w sierpniu zakończono prace związane z adaptacją dwóch obiektów znajdujących się w Obwodzie Ochronnym Sitno, które w okresie zimy wykorzystywane są przez nietoperze jako miejsca zimowego spoczynku. W trakcie prac zaadaptowano jeden z bunkrów, pozostałości umocnień Wału Pomorskiego. Tego typu obiekty, bardzo chętnie zasiedlane są przez nietoperze podczas zimowej hibernacji, gdyż ssaki te odnajdują w nich spokój, ciszę oraz odpowiednią wilgotność i temperaturę. We wnętrzu bunkra, zainstalowano ściankę z cegły dziurawki. Ma to znacznie zwiększyć ilość potencjalnych kryjówek wewnątrz obiektu.
Drugim obiektem przy którym trwały prace, jest głęboka studnia położona na wschód od Jeziora Martew, w dawnej osadzie Martwica. Mimo, że studnia u wlotu posiada tylko metalowe kraty i poza tym nie jest niczym osłonięta od góry, zimą panują w niej zupełnie inne warunki, niż na zewnątrz. Panująca w studni temperatura oraz spokój odpowiadają nietoperzom do odbywania w niej zimowego spoczynku.
Drawieński Park Narodowy jest pełen cudów natury. Nietoperz jest jednym z nich.
Tekst: Szymon Śródecki, Joanna Osińska.
Zdjęcia: Szymon Śródecki, Rafał Banaszak, Agnieszka Urbaniak
Dodatkowe źródło: Wikipedia.
