23 sierpnia 2016 r. zmarł dr inż. Czesław Okołów – emerytowany dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego, leśnik, entomolog, bibliograf i popularyzator wiedzy o Puszczy Białowieskiej.
Urodził się 21 grudnia 1935 roku w leśniczówce Halinka koło wsi Biała (obecnie w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej). W 1940 roku został wywieziony wraz rodziną do Wołogdy, następnie przesiedlony do Kazachstanu. Do kraju powrócił w 1946 roku.
Po wojnie ukończył Wydział Leśny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, otrzymując tytuł magistra inżyniera leśnictwa (specjalizacja: entomologia leśna i ochrona przyrody). W latach 1958-1960 pracował jako praktykant i następnie adiunkt w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski.
15 kwietnia 1960 roku rozpoczął pracę w Białowieskim Parku Narodowym. Początkowo był preparatorem, następnie – od 1 czerwca 1961 roku – kustoszem Muzeum Przyrodniczo-Leśnego, starszym asystentem naukowo badawczym (od 1 maja 1967 roku), adiunktem naukowo-badawczym (od 1 stycznia 1972 roku), kierownikiem pracowni naukowo-badawczej (od 1 września 1988 roku), zastępcą dyrektora (od 1 czerwca 1989 roku), p.o. dyrektora BPN (od 1 kwietnia 1992 roku) i dyrektorem BPN (od 1 sierpnia 1993 do 11 stycznia 2003 roku).
Po odejściu na emeryturę pracował jeszcze w niepełnym wymiarze godzin, do końca 2015 roku, jako główny specjalista ds. udostępniania BPN.
Tytuł doktora nauk leśnych otrzymał w 1967 roku. W czasie pracy ukończył podyplomowe studium ochrony przyrody (Akademia Rolnicza Kraków), Seminar on National Parks and Reserves (University of Michigan USA, National Park Service USA i Parks Kanada). Zdobył specjalizację zawodową I i II stopnia w zakresie ochrony zasobów leśnych (NOT-SITLiD).
Na zlecenie UNESCO opracował koncepcję systemu edukacji przyrodniczej rezerwatu biosfery BPN, w tym Ośrodka Edukacji Przyrodniczej, która została wdrożona w życie w BPN. Należał do osób najaktywniej działających w sprawie przyznania Puszczy Białowieskiej osobnego statutu (1975). Był jednym z wielu przyrodników, którzy walczyli o ograniczenie wyrębu drewna w zagospodarowanej części Puszczy.
Prowadził badania nad wpływem turystyki na puszczę i jej biologię, nad rozkładem drewna w warunkach puszczy (wspólnie z dr. P. Michalewiczem) oraz nad rozwojem populacji kornika drukarza w BPN i w zagospodarowanej części Puszczy.
W czasie działalności Towarzystwa Przyjaciół Białowieży pełnił w nim funkcję sekretarza; inicjował szereg przedsięwzięć popularyzujących miejscowość i puszczę. Prowadził koło filatelistyczne, sam będąc zagorzałym filatelistą. Jako aktywny przewodnik turystyczny, organizował kursy i szkolenia przewodnickie. Oprowadzał osobiście najważniejszych gości odwiedzających Białowieżę. Był przewodnikiem turystyki przyrodniczej „Safari".
Na jego dorobek składa się ok. 300 publikacji różnego typu, w tym 6 tomów bibliografii i ok. 20 przewodników i folderów o Puszczy Białowieskiej i Białowieskim Parku Narodowym.
Uczestniczył w licznych konferencjach, sympozjach naukowych oraz kongresach w kraju i za granicą. Był członkiem szeregu komitetów i towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych, głównie związanych z funkcjonowaniem i rolą ochronną parków narodowych. W 1981 roku wystąpił w roli eksperta „Solidarności" w negocjacjach leśników z rządem. W kwietniu 2007 roku został redaktorem naczelnym czasopisma „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody".
Odznaczony wieloma odznakami i medalami, w tym: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2003), Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem im. Krzysztofa Kluka za zasługi w ochronie środowiska, Złotą Odznaką „Zasłużony Białostocczyźnie", Medalem Alfreda Toepfera (1998), srebrną i złotą odznaką Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, złotą odznaką honorową Polskiego Towarzystwa Leśnego, srebrną, złotą i honorową Odznaką Ligi Ochrony Przyrody, złotą odznaką Zasłużonego dla Ochrony Środowiska, odznaką Zasłużonego Działacza Kultury.
W 1975 roku otrzymał nagrodę naukową wojewody białostockiego „za całokształt działalności naukowej w dziedzinie ochrony Białowieskiego Parku Narodowego oraz rozwój muzealnictwa na Białostocczyźnie". W 1980 roku został laureatem Nagrody „Gazety Współczesnej".
Pozostawił po sobie niezatarty ślad w historii Białowieskiego Parku Narodowego, białowieskiej turystyki i muzealnictwa przyrodniczego
Cześć Jego pamięci!
Piotr Bajko
